وب سایت شخصی استاد مهدی سمندری وب سایت شخصی استاد مهدی سمندری
خداوند سورهي انسان و آيات آن را فرستاد، كه شرح حال انسان را بدهد و انسـان را از شرح حال خودش با خبر كند. اينها همه سرگذ شت خود ماست، كه پروردگـار عـالم در قرآن كريم ذكر ميكند، انشاءاﷲ خداوند تبارك و تعالي شناخت معني قرآن، كه شـرح حال همهي موجودات، به خصوص انسان است را، به ما عنايـت كنـد؛ كـه ايـن قـرآن بـر قلب حضرت خاتم، براي هدايت خلق نـازل شـده اسـت، پـس متعلـق بـه انسـان اسـت، گرامياش بداريم، اينگونه نباشد كه فقط با قَسم آنرا ياد كنيم، كه قَسمِ شـرعي بـه قـرآن هم درست نيست و اينگونه نباشد كه فقـط بـه گـردن فرزنـدان مـان آويـزان كنـيم، يـا در طاقچهي اتاقمان بگذاريم، يا با خود نگهداريم تا حافظ ما باشـد، قـرآن معنـايش و عمـل به معنايش، حافظ انسانيت انسان است. خداوند بـه همگـان ايـن معرفـت را عنايـت كنـد، انشاءاﷲ.
سوره‌ی انسان به چه مضامنی اشاره دارد؟
خداوند در اين سوره به خلقت انسان وقتي قابل ذكر نبـود و نـام و نشـاني از او در ميـان نبود، يعني هنوز خداوند او را نيافريده بود، اشاره ميكند؛ سپس مـى فرمايـد كـه خداونـد انسان را به راه هدايت رهنمون كرد، حال يا اين انسان شاكر اسـت و يـا كفـران مـى كنـد.
بعد از آن مى فرمايد براى كافران انواعى از عذاب و براى اَبَرار الـوانى از نعمـت را آمـاده , تفسير سوره انسان كرده‌ايم و از آيه (5)، تا (22)، در خلال هجده آيه، با بيـان اداي نـذر حضـرت علـي ، فاطمه زهرا، و حسنين، به اوصاف نعمت هايي كه خداوند براي آنهـا در نظـر گرفتـه است ميپردازد. سپس خداوند به پيغمبراكرم، خطاب ميكند، قـرآن فرسـتاده‌اي اسـت از طرف خداي تبارك و تعالي و قرآن تذكره است، يعنـي قـرآن يـادآوري اسـت؛ پـس واجب است بر پيامبر، كه به حكم خود نگاه كند1.
پيامبر، چه چيز را بنگرد؟ او بايد حكـم پروردگـارش را بنگـرد ! و ببينـد خداونـد چـه فرموده است و سپس آن حكم را متابعت كند و از مردم در هواهاي نفَْسـانيشـان پيـروي نكند! و ياد كند ذكر پروردگارش را «بكُرة»، صبح زود (نماز صبح)، و «عشَ» ، كـه شـب است (نمــاز مغـرب). براي پيِــامبر خــدا، لازِم است كه قسـمتي از شب را بــراي پروردگارش سـجده كنـد : «و مَن الَليَّلْ فِتهََجََّد بْهِ ِنافل ةًَلكََ ع أ نَيْبعَْثَكََ ربَكَُّ مقَاماً محَمْـُوداً 2»، و شب طولاني را تسبيحگوي پروردگارش باشد؛ و ايـن يَعنـي هـر كـس بـه تـوان خـودش تسبيح خداوند را بگويد: «إ نَِّمعَ اَلعْسُرْ يسُِرْاً 3 »، و يا «يرُيد اُﷲَّ بكُِمُ الُيسُْرْ وَلَايرُيد بُكِمُ الُعْسُـْر »، يعني: «خدا براى شما آسانى و سهولت را خواسته و دشوارى نخواسـته اسـت »، يعنـي هـَر چه توانتان هست انجام دهيد. حتماً هم لازم نيست كه قيامِ ليـل كن يـد! بلكـه خداونـد در قرآن سه حالت را براي شما ذكر كرده اسـت: «قياِماًو قَعُوُداً وعَلىَجنُ وبهِمِ 5»، يعنـي: « اگـر توان داريد بايستيد و اگر توان نداريد بنشينيد و اگر باز هم توان ندارُيد، خوابيده بـه پهلـو»
- «ل ُبِصِر»، امر غايب است كه به پيامبر، برمي‌گردد.
- سوره اسراء (17)، آيه (79). « و بعضى از شب را بيدار باش و تهجد كن، كه اين نماز شب تنها بر تو واجب است، باشد كه خداوند تو را به مقام محمود (منظور مقام شفاعت)، مبعوث گرداند»
- سوره الشرح (94)، آيه (6)، يعني: «بلكه با هر دشوارى دو گشايش است».
- سوره بقره (2)، آيه (185).
- سوره آلعمران (3)، آيه (190).
تفسير سوره انسان –
باشيد«، به‌گونه‌اي كه سر به طرف مغرب، پا به طرف مشرق، و رو به طرف قبلـه باشـد؛ و اين شب طولاني را هر چه ميتوانيد كه برايتان سختي نباشد، ذكر پروردگار خود كنيد.
در «إناَِّأنزَْلنَاْه فُيِِ ليلَ ةَْ ِالقْدَرْ1»، و همان اول كه قرآن بر پيامبرخدا، نـازل شـد ، بـه پيـامبر ، خطاب شد: «اقرْ أبَاْسِمْ رِبَِّكَ الذَّ ِ يخلَقَ2»، يعنـي: «بخـوان ، بـه نـام پروردگـارت كـه جهـان را آفريد»، بخوان و به آن عمل كن. خداوند در معراج، نماز را به پيامبر اكرم، آموخت، و حضرت خاتم، در بازگشت از معراج، نماز را به جـا آورد. بعضـي مـي پرسـند پيـامبر، قبل از بعثت چه مي‌كرد؟ ميگويم ذكر خدا را مي‌كـرد و نمـاز مـي خوانـد. در آن زمـان حضرت خاتم، به دين حضرت ابراهيم، بوده و به دين حضرت ابـراهيم، كارهـا و عبادات خود را انجام مـي داده اسـت و بيشـتر اعمـال حـج اسـلام، همـان هـائي اسـت كـه حضرت ابراهيم، عمل كرده است و در دين ما تصويب شـده اسـت و پيـامبر اكـرم ، فرموده‌اند، همان گونه عمل كنيد.
محل نزول سوره انسان كجاست؟ بحثهاي زيادي در مورد محل نزول سورهي دهر شده است، بعضي آن را مكي، بعضـي مـدني و بعضـي آن را مكـي و مـدني هـر دو مـي داننـد.
اينكه اين سوره در مدينه نازل شده است يا در مكه، بـه نظـر مـن اهميتـي نـدارد، هـر جـا مي‌خواهيد نازل شده باشد، نازل شده است و هر زمان سوره نازل شده باشد هـم، اهميتـي ندارد. مهم محتواي دعوت سوره است، مهم اين است كه غرض اين سوره كه شرح حال انسان است، آن است كه انسان را بـه كمـالات معنـوي برسـاند و اصـلاً ايـن سـوره زمـان ندارد، ازل و ابد هم ندارد، هميشگي است.
- سوره قدر (97)، آيه (1)، يعني: »ما اين قرآن عظيم الشأن را در شب قدر نازل كرديم«.
- سوره علق (96) ، آيه (1).
اين كتاب در 144 صفحه به چاپ رسيده است.
